01 maart 2004
SFIR

Multinationale troepenmacht

Aan het begin van de 21^e eeuw werd Irak door de Verenigde Staten (VS) gerekend tot een van de landen die massavernietigingswapens bezaten en er niet voor terugdeinsden deze wapens door te spelen aan terroristen. Om dit gevaar af te werden, werd een door de VS en het Verenigd Koninkrijk (VK) geleid verbond opgezet dat Irak de oorlog verklaarde. Een multinationale troepenmacht, bestaande uit militairen afkomstig uit de VS, VK, Australië en Polen, voerde een militaire invasie tegen het regime van president Saddam Hoessein. In nog geen maand was het land veroverd.

Na de val van Saddam Hoessein hebben nog 35 andere landen een aandeel geleverd aan de multinationale troepenmacht, die in Nederland bekendstaat als Stabilization Force Iraq (SFIR). In mei 2003 ging Nederland akkoord met een inzet van allereerst een versterkt mariniersbataljon in de Iraakse provincie Al-Muthanna in het Britse divisievak. De taken van dit bataljon waren wederopbouw; opleiden en training van diverse veiligheidsfunctionarissen; en handhaving van de openbare orde. Daarom werden dag en nacht te voet en met terreinwagens patrouilles uitgevoerd.

Inzet in Irak

De derde rotatie van SFIR (vanaf maart 2004) bestond onder andere uit militairen van het bataljon Limburgse Jagers. Zij waren de eerste eenheid van de Koninklijke Landmacht na de inzet van het Korps Mariniers. 42 (NL) Battlegroup stond onder leiding van Luitenant-Kolonel Richard van Harskamp en werd aangevuld met een compagnie van 12” Regiment van Heutsz en andere specialisten. Kort na aankomst in Irak namen de Limburgse Jagers deel aan de multinationale operatie Swatter (‘Vliegenmepper’), waarbij ze fungeerden als arrestatieteams. De operatie was gericht tegen een netwerk van personen die ervan verdacht werden mensen, wapens en drugs te smokkelen. Luitenant-kolonel Van Harskamp was positief over het verloop van operatie Swatter: er was geen schot gelost, er waren geen slachtoffers gevallen en de verdachte personen waren allemaal gearresteerd en overgedragen. Enkele weken eerder hadden de Limburgse Jagers ook al eens ondersteund bij een soortgelijke arrestatiemissie van Britse speciale eenheden, operatie Meatloaf.

Toenemende spanningen

In de periode dat 42 BLJ in Irak was, namen de spanningen in het land toe. In april en mei 2004 werd SFIR geconfronteerd met een opstand onder het sjiitische deel van de Iraakse bevolking. Dit had grote gevolgen voor het Nederlandse detachement dat in het sjiitische zuiden gelegerd was. Zo werden er zogenaamde prikacties uitgevoerd op de Nederlandse militairen, zoals mortieraanvallen op de verschillende Nederlandse bases in al-Muthanna. Op 17 mei 2004 werd een eenheid van 42 BLJ tijdens het inrichten van een Vehicle Checkpoint op de Route Jackson onverwachts massaal onder vuur genomen. Twee Limburgse Jagers, beiden mitrailleurschutter, wisten onder zeer moeilijke omstandigheden en met gevaar voor eigen leven het vijandelijke vuur te beantwoorden. Op die manier hadden de overige aanwezige militairen tijd hun vuurposities in te nemen en terug te vuren. De vijandelijke aanval werd hiermee succesvol afgeslagen en de tegenstander trok zich terug. Voor hun moedige optreden kregen de twee Limburgse Jagers op 29 juni 2005, tijdens de eerste Nationale Veteranendag in Den Haag, het Kruis van Verdienste uitgereikt.

42 BLJ verlaat Irak

In juli 2004 droeg luitenant-kolonel Van Harskamp het commando over aan luitenant-kolonel Kees Matthijssen van 13” Regiment Stoottroepen Prins Bernhard. Onder de vlag van 42 BLJ valt één dodelijk slachtoffer, Sgt1 Dave Steensma van de toegevoegde compagnie van 12” RvH, te betreuren.